luns, 30 de novembro de 2015

Seis suites para violoncello

                                                                                           
                                                                                               I

                                                                                         Prólogo


En 1967, os británicos Procul Harum acadaron un éxito mundial coa súa canción “A Whiter Shade of pale” (traducida ó castelán “con su blanca palidez”). Venderon millóns de copias: aínda hoxe, é unha composición de culto. Foi, naquela época, un tema de rock progresivo no que destaca un pegadizo solo de órgano. En realidade, a canción é un plaxio da “Aria sobre a cuarta corda” de Johann Sebastian Bach (1685-1750). O triste é que, corenta anos despois, dous membros da banda litigaron polos “royalties” da canción (o teclista demandou ó vocalista, pedindo a metade dos ingresos).

Grazas o traballo de Eric Siblin souben da (intra) historia, desa cantiga -mítica desde o seu nacemento - que agora valoro... Así que, entusiasmado co pracer dunha das máis valiosas lecturas da miña vida, déixovos as mellores virtudes do libro (non lle atopei defectos!)


                                                                                                II
 
                                                                                          Decálogo

 I.- Sorprendente

Non é ensaio, nin novela, nin biografía, nin tratado musical, nin libro de memorias, nin de viaxes...pero ten todo iso, e máis !

 II.- Ameno

Cunha redacción atractiva, mesturando a cronoloxía sabiamente, faisenos grato, entretido, agradable.

III.- Engaiolante

Desde a primeira páxina, cando nos conta a idea primixenia da obra (no 2000 - en Toronto - Canadá) ata o remate, páxina 320... o libro é unha excitante intriga - tecida en tres fíos condutores - na que sempre imos avanzando e sabendo máis.

IV.- Erudito

É unha “pasada”!. O autor coñece, sabe, viaxa, descubre, cultívase... (asómbranos!)
V.- Emocionante

 O libro é unha aproximación – e unha homenaxe- a dous músicos excepcionais: Johann Sebastian Bach (1685 - 1750) e Pau Casals (1876 - 1973). E o que nos transmite, sempre, é: cercanía, admiración, cariño, respecto, emoción...

VI.- Divertido

Un humor anglosaxón , cínico , elegante, sarcástico... Moi graciosas as secuencias no retiro das Lauréntidas canadenses, acedo o relato das versións bachianas contemporáneas...

VII.- Profundo

Despois da lectura diaria, cando pechamos o libro, paramos, pensamos, reflexionamos... O autor sabe transmitirnos inquedanzas pola historia, pola música, polas persoas, pola vida...

VIII.- Orixinal

Desde a primeira páxina quedamos prendados do narrador. Adiviñamos unha persoa nova; foi critico musical de musica pop na Gazette - e non soporta a U2-! E ficamos abraiados cando se inscribe nos Coros de Bach, ou cando é quén de tocar o violonchelo, ou cando toma un café con Walter Joachim, transmitíndonos a súa emoción por falar cun grande da música, que coñeceu e tocou con Casals.

IX.- Resplandecente

É tan accesible, que nos facilita as cousas. Hai uns coñecementos teóricos da música, que enchen e completan a nosa formación. Agora sei o que é a harmonía; coñezo a definición exacta dunha melodía; identifico un arpexo dentro duns acordes... unha valiosa axuda para desfrutar mellor da máis excelsa creación humana: a música!

X.- Rigoroso

O libro remata cunha elegancia exacta, precisa, concreta , de consultas, citas, bibliografía, agradecementos...un traballo sólido, impecable, perfecto!


                                                                                             III

                                                                                         Epílogo

 
Case tódolos críticos recomendan escoitar a gravación de Pau Casals das Seis Suites para violonchelo, namentras leemos o libro. É lóxico: Eric Siblin organiza a obra, seguindo a estrutura das seis pezas: preludio, alemanda, courante, zarabanda, minueto, giga... e contándonos as sensacións - de cada unha delas - en cada Suite (impagable!).

Pero non vos precipitedes... recoméndovos ler o libro, escoller algunhas das gravacións que se citan, e logo escoitar demoradamente... paga a pena! No entanto, eiquí está Bach, no século XXI


Esta é a xenial alfaia :

"Las suites para violonchelo". (En busca de Pau Casals, J. S. Bach y una obra maestra). Eric Siblin. Traducción de Julio Fajardo. Turner Música. Madrid. Mayo 2011

mércores, 28 de outubro de 2015

Unha Flor Nacional (III)




                                                       A (miña) flor nacional de Galicia



Na derradeira entrada, falábavos das condicións necesarias - ó meu ver - para poder elixir a flor nacional de Galicia co maior consenso e acordo entre tódolos sectores da poboación galega. Así que - hoxe - para rematar o tema, e atendendo gustoso a curiosidade dalgúns lectores e veciños, farei a miña proposta. Unha proposta baseada nunha evidencia e nunha intuición - como non podía ser menos, cando falamos de cousas etéreas e intanxibles, como son os sentimentos -. A evidencia é que a segunda cor de Galicia é o amarelo. Naturalmente, a primeira é o verde. Identificamos Galicia coa tupida alfombra do verde. I é certo. Curiosamente o verde é das árbores e dos vexetais en xeral; pois ben, o amarelo é a cor das flores máis abondosas - e para min - máis representativas. Fixádevos senón: entre a primavera e o verán, toda Galicia é un atractivo veludo dourado; toxos, xestas, mimosas, castiñeiros, nabos... compiten nunha rechamante escala de amarelos, cada cal máis fermoso. Establecida a evidencia da cor, compre falar da intuición. A intuición forma parte da nosa formación como persoas. Parafraseando a Afonso Eiré, que escribiu “Eu tamén fun cas vacas”..., eu tamén fun ó estrume. No monte, cargando carros de mulime, atopei a flor do toxo. Medrei na súa compaña. Sempre estaba alí. Dura e tenra. Verde e roiba.
 
O Toxo - ulex europaeus - servía para todo: facer esterco, alimentar o gando en invernos longos e duros (o toxo manso ripábase, para picalo e convertelo nunha comida moi completa para os animais, mesturado coa herba -verde ou seca-.) Permitídeme por tanto que, a esa miña intuición íntima - de que a flor do toxo é a nosa flor nacional galega - vos aporte cinco (seguro que hai máis) razóns obxectivas para o seu nomeamento:

 
ulex europaeus
1ª. Autóctona
O toxo forma parte da singularidade de Galicia. Dende tempos inmemoriais acompaña a familia galega. Se hai unha trindade animal que nos distingue como pobo (vaca, porco, galiña), existe unha tríade vexetal propia da nosa identidade: castiñeiro, centeo, toxo.

2ª. Estacional
A existencia de tres tipos de toxo: toxo duro, toxo femia, toxo manso, que se van alternando na súa floración, permite que a flor do toxo estea presente, todo o ano, na xeografía galega. Un milagre, do que moi poucas plantas poden presumir.

3ª. Calidade
Como se di nos prospectos dos medicamentos, a flor do toxo non ten contraindicacións. Ben ó contrario; amén das clásicas aplicacións médicas - fervida en auga -, con ela faise un licor gorentoso que cumpre os requisitos mais esixentes de calquera sibarita.

4ª. Estética
A singular beleza da flor do toxo ven dada polo contraste entre o verde profundo das espiñas e o amarelo dourado dos pétalos, tenaces superviventes durante todo o ano. Hai algunha flor que teña tanto mérito?

5ª. Idioma
Outra singularidade. A flor do toxo ten nome: Chorima. Unha verba única, cálida e rechamante. Pensade: cantas flores (arbóreas) teñen nome propio?. Moi poucas, e si se vos ocorre algunha, tamén é amarela!!. (neste intre, eu só lembro a recandea, flor do castiñeiro...)

En fin, benqueridos amigos, eiquí vos deixo a miña flor nacional galega. O seu nome é chorima. A súa planta é o toxo. E témola, afortunadamente, todo o ano adornando a nosa terra. Que non morra nunca!

mércores, 30 de setembro de 2015

Unha Flor Nacional (II)



Coa miña teima da flor nacional, tiña redactados un par de folios razoando a valía e importancia dunha flor representativa do país...

(e falando da miña favorita, of course!)

Máis - logo da entrada de agosto - houbo varias mensaxes (que agradezo moito) nas que, amén de compartir a ledicia por eses pequenos detalles de honrar unha flor, aproveitaban para responder a miña pregunta retórica de se pode haber, algún día, unha flor nacional de Galicia. E case todos botáronse a nomear cadansúa candidata!

De xeito que, grazas a este invento tan moderno que se chama internet, puiden coñecer esa enerxía positiva da nosa xente; como aínda hai persoas que se implican en cousas - que poden semellar miúdas ou pouco importantes - pero que son unha mostra de que, en tempos coma estes, tan feroces co mundo vexetal, non está todo perdido. Por tanto, benqueridos lectores, abordarei neste artigo un par de cuestións, digamos previas, para poder nomear a nosa flor coas debidas garantías de consenso.

En primeiro lugar, cómpre establecer unhas bases de traballo; unhas regras de xogo que nos permitan acadar a maior fiabilidade posíbel na elección.

Coido que todos estamos dacordo en que a cousa non consiste en ollar arredor noso e dicir: “pois a min gústame a azalea”; “eu prefiro os xasmíns”, “o rododendro si que é bonito”, etc, etc.

A Flor Nacional de Galicia ten que ter unha dignidade, uns alicerces solidamente construídos e temos que ser nós (o pobo) quén llos facilitemos.

Así que, por exemplo, habería que consensuar unha Comisión científico-técnico-cultural (composta por expertos, técnicos e profesores de recoñecido prestixio botánico). Esta Comisión sería a encargada de facilitarnos unha listaxe de árbores, arbustos e plantas que entrarían na elección.

Deberían explicarnos os criterios básicos da selección ou da exclusión.

Outro exemplo: Non entrarían na selección as plantas, árbores ou arbustos, alóctonos ou invasores; fixando un criterio cronolóxico do que se entende por autóctono ou alóctono.

Non entrarían tampouco, na selección, aquelas plantas ou variedades obtidas en Laboratorio, como se da en moitos casos de plantas de xardín, de cores rechamantes e fermosos de seu...

En fin, definidos os criterios, chegaríamos a unha listaxe de candidatas que, incluso, se podería agrupar nestes catro apartados:


1) Flores de árbores (desde a flor da cerdeira... ata a flor do bidueiro...)

2) Flores de arbustos (desde a flor da xesta....ata a flor do érbedo... )

3) Flores de xardín (desde a flor da camelia.... ata a flor da magnolia....)

4) Flores das nosas terras agrícolas (desde a flor da pataca, ata a flor do millo...)

 
O segundo e derradeiro punto, - importante ó meu ver -, é determinar os electores e o método de votación. Se buscamos as máximas garantías para que a flor electa sexa realmente representativa de Galicia, debemos artellar un corpo electoral amplo e seguro. E por suposto, nel debe entrar o maior número posíbel de persoas; os nenos e xoves de escolas, institutos e universidades, en primeiro lugar.

Habería que potenciar as votacións por sectores, comarcas, profesións ou actividades.... de xeito que, como xa se fai para elixir libros, películas, cadros... súmanse as porcentaxes de cada segmento. Esa adición é a que nos da, a flor gañadora. Sen complicarnos moito, habería un corpo electoral semellante a:


-25% : Rapaces de Escolas, Colexios, Institutos, Universidades...

-25% : Colectivos veciñais, Asociacións varias , Viveiros...

-30% : Expertos en Botánica (Universidade, Paisaxistas, Xardíns históricos...)

-20% : Votantes en internet (debidamente identificados)


Son ideas e suxestións que se poden mellorar e perfeccionar. Xa digo, non temos presa... é a nosa flor, meréceo!!




Polo San Cosme de 2015

 

luns, 31 de agosto de 2015

Unha flor nacional (I)



O Doutor Mariño dooulle ó Concello de Santiago un exemplar de “Erythrina crista-galli”, aló polos anos noventa do pasado século; substituía a outra árbore destrozada polo “Hortensia” en 1984. Parques e Xardíns instalouno na Alameda, xusto detrás da farola esquerda que vemos ó entrar polo paso de peóns da Porta Faxeira. 

Erythrina crista-galli
O 24 de xullo de 1995, o Presidente de Uruguai – D. Julio María Sanguinetti- plantou un pé de “Erythrina crista-galli” na horta de San Domingos de Bonaval, tal e como nos di a plaquiña alí colocada, conmemorando o agasallo presidencial. Son os dous únicos Ceibos –nome común do Erythrina- que temos nos xardíns públi-cos composteláns. Por unha banda é lóxico, dado que o ceibo precisa un ambiente cálido e acolledor, non soportando as xeadas das nosas invernías; pero, por outro lado, é unha mágoa non ter máis exemplares para goce da xente e regalía de xardíns, pois abofé paga a pena co-ñecelo para desfrutar del en profundidade. 

Erythrina vén do grego erytros (vermello) -pola cor das súas flores-. O específico crista-galli, alude ó estandarte da flor; encarnado e erguido, igual que a crista do galo. Esa foi a axeitada denominación científica que Linneo lle deu en 1767 cando fixo a clasificación botánica pola que aínda hoxe nos rexemos. A árbore do coral –outro sinónimo-, é endémico de Sudamérica. Abondoso nas mar-xes do Río da Prata (Arxentina, Uruguai, Paraguai), así coma no sur de Brasil. É pura beleza.

Tódalas primaveras desenvolve pólas en forma de conos longos e curvos, con follas dun verde suave e atractivo que conforman unha copa mesta e densa. A partir de xuño está floreado xa, para todo o verán; escribo estas liñas polo san Paio: o ceibo está cheo de flores... milleiros de flores!. Todas dun vermello espectacular: un profundo carmesí tan rechamante que non hai nada parecido en toda Europa. Tanto é así que dende tempo inmemorial foi utilizada polo pobo guaraní (habitantes deses pagos) para tinguir e colorear lenzos, las, ou madeiras. Igual que en moitas outras árbores, no ceibo tamén se aproveitaban as follas e a cortiza -fervidas en auga- para facer benéficas infusións.

A extraordinaria sensibilidade dos guaranís chegou ata os nosos días: legáronnos a lenda de Anahí, a princesa de fermosa voz e tanxedora excelente da harpa autóctona - 36 cordas, 5 oitavas -  quén, ó ser queimada polos conquistadores, rematou por conver-terse en ceibo. A canción, de autor anónimo, chegou ata hoxe:

Anahí, as harpas doentes xa choran
arpexios que son para ti,
recórdanche a inmensa 
bravura, india guaraní, 
Anahí,
a raíña fea, a da voz tan  doce
coma a auga,
Anahí, Anahí,
faille frente á morte
a forza da raza na flor de rubí...
defendendo altiva á indómita tribo 
fuches prisioneira, condenada a morte, 
 estaba o teu corpo envolto 
coa lumeirada 
e mentras as chamas o estaban queimando 
vermella corola foise transformando.
A noite piadosa cubriu a túa dor 
e a alba abraiada víu o teu martirio 
feito ceibo en flor

A segunda proba da enorme sensibilidade guaraní, é que lograron transmitir, ós novos poboadores dos países que foron xurdindo nese continente, algo que eles posuían: amor, cariño e respecto polas árbores. 

O 28 de decembro de 1942, D. Ramón Castillo, Presidente de Arxentina, declarou ó ceibo Flor Nacional Arxentina, atendendo a elección feita por unha variada comisión, na que estaban representados tódolos sectores sociais da poboación. É así, que cada 22 de Novembro -en plena primavera austral- os nosos irmáns arxentinos celebran o día do ceibo, a súa flor emblemática por decisión popular.

Placa conmemorativa do exemplar de Erythrina plantado polo Presidente de Uruguai (Parque de San Domingos de Bonaval, Santiago de Compostela)

Eles non son os únicos: practicamente toda Latinoamérica ten unha Flor Nacional: Uruguai honra, tamén, ó Ceibo!; Paraguai ó Mburucuyá (o que nos coñecemos como Pasionaria: Passiflora incarnata), Venezuela, Colombia, Costa Rica e Guatemala, á Flor de Maio (Unha fermosa orquídea con distintas variedades… Cattleya híbrida); e, por suposto, os parentes de Brasil agasallan ó Ipé  amarelo (Tababuia speciosa).

En fin, benqueridos amigos, animado polo cívico exemplo que nos dan os guaranís e os seus descendentes, remato cunha pregunta:

¿Será posible, algún día, nomear unha flor nacional de Galicia?...

domingo, 12 de xullo de 2015

Intre (In the moment)


I

A unha certa idade, un xa nin se prantexa baixarse música, ou películas de internet. Naturalmente, por estar en contra de calquera roubo...! 
Pero tamén, pola preguiza que che invade, cando tes que adquirir uns coñecementos rudimentarios para  levar a cabo unha acción, coa que nunca estás a gusto...
(somos tan maniáticos!)
e tamén - e o máis importante - porque mercar libros, discos, películas é unha actividade tan pracenteira, que é imposible deixala.
Un escoita, le, atrapa un nome ó chou, e ponse mans a obra!

II

Ata hai pouco, eu compraba toda a música nunha tenda moi céntrica, que tiña de todo. 
E se non o había, acadábano!
Ti chegabas co teu recorte, onde aparecía a ficha do disco: eles tomaban nota e en quince días, como moito, xa o tiñas.
Por suposto a clave, estaba no trato. 
Nos rapaces que te escoitaban; xamais  se estrañaban das túas rarezas - case nunca levabas algo que estivese alí - e mesmo, nalgunha ocasión, aínda che pedían que lles contases que tal soaba..., pois “ten moi boa pinta”!...
O comercio  pechou, e eu quedei   sen ninguén que me trouxese os encargos musicais. 
Por pouco tempo!

III

Neses azares máxicos, que sempre te sorprenden cando menos o esperas (por iso son azares) baixando por “Tras de Salomé”, atopo -un sábado calquera- un novo escaparate con libros, DVD’s, CD’s... e unha cara coñecida que saúda tras dos cristais.
Foi grandioso!  
Miranda, un dos encargados da franquicia da Praza de Galicia, lembrábase de min - mesmo do nome! - e cóntame que, despois do peche, (tantos problemas!)  tiña moi claro que quería seguir en Santiago... e coa mesma profesión - que lle gustaba tanto -!
Levaba xa uns meses co comercio funcionando: tiña de todo, pero cunha certa diferenciación: Libros de editoriais alternativas, ou pouco coñecidas; case todo en galego; e logo, música, películas... tamén de calidade. 
A tenda está moi ben aproveitada, e el quere que sexa  acolledora. 
Ten sempre unha cafeteira cun café quentiño.
Busca proximidade, faladoiro, que te sintas a gusto... e, naturalmente, consígueche o que queiras...
Imaxinades?
No século XXI, nas pedras milenarias de Santiago, tes unha tenda - o pé da única igrexa dedicada a nai do Apóstolo - que che ofrece cultura, calidade, conversa,... e  satisfai  todos os teus antollos....!
Todos??
Siíí!.
Aquí aparece a maxia!
(os azares son máxicos cando ocorren cousas,  que van dereitas o teu espírito, tan valiosas!)


IV

Foi a semana pasada , cando fun buscar un delicioso libro sobre tantos  tópicos -xa vos contarei-, el estaba a colocar un cartaz: Concerto  no Teatro Principal de Santiago.

Ei!! Teño un disco deles !.
Lembras?. Compreino cando estabas na Praza de Galicia!
Cal?
Home, son moi malo para os títulos, pero é un no que aparecen os dous na portada con cadanseu instrumento... unha xoia !.

E Miranda fochicou na computadora, e logo foi o armario e sacou o disco “In the moment. 2007. Resistencia”. E foi a máquina do café, e puxo dous.


V

E logo, no tocadiscos (reprodutor  de CDs?) empezaron  a soar, o violín de Alasdair Fraser e o violoncello de Natalie Haas.
E  namentres  eu lía, con deleite, a historia de cada canción nas tapas e no libriño interior –un disco primorosamente editado – (imposible “piratear”!), Miranda  recollía libros e revistas  da táboa de cristal, acomodaba cuncas, e acercaba as cadeiras máis cómodas... para escoitar, compartir e falar das alfaias que soaban... só para nós!

E concordamos na elección da canción nº 6 (“John MacDonald’s”) para levala –se tivésemos que escoller- a  unha illa deserta. 
E falamos, abraiados, da beleza feminina que desprende o violín na nº 7, Miss Laura Risk, ou na  nº 9, Natalie Mariah...
E volvíamos  a Cuillin nights (nº 5), a Between (nº 2) e xurábamos que, se algunha emisora de radio difundía Trip to Pakistan (nº 10 ) era súper- vendas, xa!

Despois  encargueille:

A) o primeiro disco deste dúo ... “Fire & Grace”. 2004. (-en dez días, telo aquí !-) E, of  course!,
B) a entrada para ese primeiro e único concerto en Compostela. Imaxinade!

Hai cousas que só pasan unha vez na vida!

Xusto cando eu marchaba –matinando en “Highlander’s Farewell” ,terceiro e último disco, motivo da xira –  aínda alcancei a escoitar:

-Qué alegría!. La primera tienda de discos que encuentro, que no sea El Corte Inglés!!

venres, 19 de xuño de 2015

Asseconia


Onte estiven en Asseconia!

Foi grazas ó entusiasmo de Margariña, que nos levou a todos a unha viaxe marabillosa.

Todos, en realidade, eramos unha ducia.

(a cifra máxima autorizada para esta excursión).

Cóntovos: Viaxar a Asseconia non é doado.

En realidade, non está ó alcance do común dos mortais...


a) So hai unha única saída, as catro da tarde, de luns a venres, para doce persoas, máximo!

b) Non se viaxa en sábados, domingos e festivos (ou vésperas)

c) Non podedes tirar fotos, nin vídeos... e hai certas incomodidades físicas....

d) Así que, imaxinade con canta antelación hai que reservar!

e) (A cegas): reservas e pagas con outros nomes, digamos máis convencionais...


Por iso ten tanto mérito Margariña, a guía que estaba de garda  e que que nos trasladou,  coa súa sabedoría, chea de emoción cómplice, a Asseconia:

Unha mansio (parada) que aló polo século III d.C, formaba parte da XIX Vía Romana: aquela  que comunicaba “Bracara”  (Braga) e “Asturica” (Astorga).

Así foi como empezou a contarnos, conmovida, a historia daqueles restos arqueolóxicos que estaban soterrados na Catedral de Santiago.

Escavacións, catacumbas, sartegos... eran os nomes convencionais.

Que aparecen nos folletos, nas reservas, na web do arcebispado.

Máis nós, afortunada ducia de mortais!, entramos a Asseconia polo brazo do cruceiro de Praterías, en fila india, guiados por Margariña, sempre convincente!. E  alí quedamos, de pé - todos xuntos - abraiados diante da mansio que ela nos mostraba, coa súa descrición demorada, culta e apaixonada. Onde nós víamos catro pedras acomodadas, ela ensinounos unha tumba sinxela , de xente corrente. Onde nos ollábamos un curioso balado, ela mostrounos a quenlla interior por onde corría a  auga...

Levounos, paseniño, pola nave central, cara o Pórtico (pensaba eu). Máis non..! Estabamos diante da cara oeste da muralla  primixenia...

“Ollade esta formación de esquistos  no balado, tan ben conservada, aínda”

“Fixádevos no foxo central...é un pozo de auga, naquel tempo tan valiosa”... E de seguido, enfiaba unha cumprida explicación da función da muralla, ou da eficacia organizativa no reparto da auga...
E ti sentías que formabas parte daquela comunidade romana, perdida nun cruce de camiños.

(A valía de Asseconia era a súa estratéxica situación: alí chegaba a vía marítima de Iria Flavia, por exemplo... e desde alí saían, entre outros, os camiños cara  a Brigantium, ou Finisterrae...)

Así que cando apareceu a necrópole – na planta central da Catedral, moi preto do sepulcro apostólico -  e vimos os diferentes sartegos de pedra (que ela se esforzou – pacientemente - en diferenciarnos por época e civilizacións; no é o mesmo a tumba sueva que a romana, ou a medieval) ... eu xa me propuxera - fascinado - : 

1)  Saber máis de celtas, suevos, romanos, sarcófagos, exhumacións, laxas, foxos....

2)  Voltar a San Paio de Antealtares, e alí pescudar porqué unha ara romana (s.I) - que falaba da rapaza Viria, neta de Atia -, e que formaba parte imprescindible  do mausoleo Arcis Marmoricis – Locus Iacobus -, foi  manipulada e modificada no século XVII...

3)  Compartir e difundir  a existencia de Asseconia. 


O entusiasmo de Margariña contaxioume!. 

Pensade: quén pode viaxar a un  pasado tan valioso, desde un  presente tan destemido?.

Isto que comparto sucedeu  nos idus do mes sexto, transcorrendo o décimo quinto ano do presente século en Asseconia (hoxe Compostela)



Antón da Sobreira

martes, 2 de xuño de 2015

Ucronía



I

Hai moitos anos, Magnus von Lagerström  (1691-1759 ) percorría o mundo como representante da “Compañía Sueca das Indias Orientais”, unha empresa que comerciaba  cos   territorios orientais do planeta –cada vez máis coñecidos e valiosos- : China, India, Xapón...

Gran afeccionado a botánica , un día  calquera do 1748 apareceu en Upssala cun exemplar arbóreo descoñecido  que atopara na China, pero que viu abondoso na India: era un arbusto con porte de árbore, coa casca lisa e fácil de arrincar, cunha tonalidade amarela -esbrancuxada, semellante ó cobre ; tiña follas , que logo caeron, cun verde brillante, vistoso… e as flores, en acios redondeados, cheas de estames que se transformaban en pétalos  formando dobres  xogos florais cunha cor rosada lucida  e atractiva…  
  
A elección de Upssala non foi casual: alí  estaba - na Universidade -  Carl Linneo (1707-1778) o (grande) primeiro botánico  da historia: o home que foi quén de sintetizar e  crear a máis completa taxonomía clasificatoria do mundo vexetal - Systema Naturae, publicada no 1735 - ...e que naquel 1748 era xa unha figura valorada,  respectada e admirada  en todo o mundo (século XVIII, século das luces!)

Atendendo ó seu parecido, na cor rosa das flores, coa  Lila (syringo vulgaris) Magnus Von Lagerström chamouno Lila das Indias...
E o catedrático Linneo, valorando o traballo e  a valía de don Magnus, púxolle o nome do descubridor : Lagerstroemia indica… denominación científica  que segue hoxendía, of course!!!
Nos libros e folletos botánicos , amén de Lila das Indias, o nome habitual é Árbore de Xúpiter…
(pero esa é outra historia!)

II

Exactamente cen anos antes desa escena en Upssala, o rei de España - Felipe IV - ,  concedíalle a don Juan de Lemos -polos servizos prestados a Coroa española - o Condado de Amarante, Ferreira e Sober. Así que , despois de moitas desas mesturas nobiliarias , tan abondosas na península ibérica, chegamos ó ano 1780… en Compostela. 

O Noveno conde de Amarante, Ferreira e Sober (Lugo ), era o Undécimo marqués de Camarasa (Lleida)  e chamábase  Domingo Gayoso de los Cobos, etc…( 1735 -1803 ).
 Don Domingo tiña cartos, propiedades e bo gusto...

Camiño dos cincuenta, namorado de Santiago, quixo facer aquí o seu Pazo máis senlleiro. Aproveitando unha herdanza de casas vellas, que tiña na Algalia de Abaixo, contratou  ó  mellor arquitecto compostelá que, naquel intre, estaba disposto a expoñer , nunha obra civil, a moda imperante -xa sabedes- : o neoclasicismo; liñas rectas, trazas  xeométricas (triángulos, pirámides, esferas, placas, prismas..).

López Freire, mestre de obras –tamén - do Concello de Santiago, fixo un pazo espectacular  e mesmo foi quén de deseñar un fastoso escudo  na fachada que, aínda hoxe,  causa admiración, representando ós Amarante e Camarasa, cos seus vencellos centenarios...  Sarmiento, Meira, Mendoza, Arias, Gayoso, Cobos , Ozores , Bolaño... Só por ver esta impoñente  mostra heráldica, paga a pena acercarse a Algalia.



III

Máis de douscentos anos despois  do remate desta obra extraordinaria , foron as novas relativas a apertura do xardín, ás que me levaron  - unha mañá  calquera, dun sábado primaveral – ó Pazo de Amarante.

Os aparcadoiros de coches –  o edificio  pertence, hoxe,  a Xunta – ocupan case a metade do espazo.
E, nembargantes, hai unha beleza intrínseca  nese ferrado e medio  de xardín que me  recibe e acolle coma único visitante.

Choveu, escampou, non hai ninguén... e eu gozo neste espazo botánico ilustrado …
É doado contar os poucos exemplares que –estou seguro – superan os dous séculos de idade.



Nove  camelias - camelia japónica  
Un  rododendro - rhododendon spp.
Unha  figueira  - ficus cárica 
Un  magnolio - magnolia grandiflora 
Dous  loureiros - laurus nobilis 


E, grandioso, presidindo o xardín o pé da fonte sen auga, o máis fermoso exemplar de árbore de Xúpiter, Lila das Indias, –Lagerstroemia indica-,  que vin na miña vida!
A idade deulle un porte excepcional, de árbore esvelto, altísimo,  cun toro singular e unha copa redondeada, na que –adornadas aínda por unha pátina acuosa- lucían milleiros de folliñas verdes, anunciando a pronta chegada das flores...

De verdade, foi un impacto visual  fortísimo, que me permitiu  viaxar no tempo: imaxinando como o Xardín de Amarante era o complemento ideal  do Pazo; matinando nesa curiosidade e predisposición daquela xente, para acoller as novidades botánicas...

(pensar  que esta especie chegou  a Europa no 1748, e que teño diante de min ao  primeiro exemplar aparecido en  Galicia, corenta  anos despois...tan  vizoso e fermoso...produce esa vertixe cósmica, que moi poucas veces nos sacude, diante da inmensidade do que meditamos)



IV

Así que , na reiteración do convite botánico que sempre vos fago desde esta bitácora, remato cun par de peticións máis prosaicas  ó  Concello de Santiago , responsable deste parque :

a) Que amañe a fonte , para que funcione. Desentoa moito ver unha xoia pétrea baleira, sen uso. A auga  é un aporte estético fundamental. Non falta en ningún xardín.

b) Que edite, publique e reparta  folletos informativos que salienten a importancia desta histórica alfaia botánica.


                                                         En Compostela, celebrando a festa do pai de Afonso X o Sabio.

martes, 28 de abril de 2015

Jhony

Jhony

 (relato?)



I



   Coñezo a un home que foi músico.

   Agora é fontaneiro.

   Os venres, no lusco fusco, marcha para Esteiro -Muros -, e pasa a fin de semana pescando.



II



    Souben del, polo seu oficio.

    (con luces e sombras )

    Empecei a consideralo cando o vin desfilando de confrade -coa súa vela na zurda-

    na procesión da Quinta Angustia.

    (nun deses domingos de semana santa en que Compostela detén o tempo e levita).



III



 Foi nese mesmo ano, cando empezamos a falar e intimar.

 Atopámonos - xa era inverno - na Catedral

 Penso que foi naquel intre cando el tamén me descubriu e valorou...

Quizais foi a miña devoción artística pola S.A.M.I. a que lle axudou a percorrer -incansable-, a planta enteira...parándonos na capela do Salvador, diante da imaxe de María Madalena (eran os días, ehem, do Código Davinci) ou buscando, sen éxito, a tumba do insigne Domingos de Andrade, na capela do Descendemento...

A miña fascinación era auténtica : viñeron algúns dos tiraboleiros para avisarnos de que era  hora de pechar
(lembrade o horario: de sete da maña, a nove da noite; tódolos días, o ano enteiro, de balde...)



IV



Así que -imaxinade -, cando viña ó Polígono a buscar tubo e pezas inoxidábeis, para facer a fontanería da urbanización de Conxo - por exemplo -, había unha complicidade, un chiscalo ollo ... - non sempre podiamos falar –

(presas, outra xente...).

El preguntábame pola miña afección relixiosa...

Eu dicíalle que de relixiosa nada! Que era histórica e artística!

Logo,  inquiríalle sobre a cana de pescar que levaba na furgoneta...

El contábame a ledicia da captura en Esteiro, sen presas, aló polo solpor...

sempre levas algo fresco para a cea!



V



Neses azares misteriosos (que son o noso devir vital),  ocorren cousas –sen nós sabelo - que nos levan sempre a maxia que enche o noso espírito.

 Pensade: que fai un tipo coma min, lendo a “folla parroquial”, da que sempre abominei?

 (Iso lévanos a carreiros inexplorados ; a bendita ledicia dos devoradores compulsivos de letras  - organizadas  en frases, oracións- /desde pequenos/ ...tebeos, novelas de vaqueiros)

Así que foi iso - a incapacidade  de tomar algo, sen ollar o xornal municipal -

E alí estaba , medio escondido nas novas locais...en castelán, of course !



VI



 “Vuelven los Potes”.

El mítico grupo compostelano, fundado por Baby, Kike, Jhony, Pichi e Ito, debutó el 31 de diciembre de 1965 en el restaurante Caracas de O Milladoiro.

El conjunto, con una media de edad de 16 años,  tenía una decena de canciones en su repertorio y su equipo musical estaba hecho con materiales de segunda mano.

Hoy, aquellos pioneros del pop santiagués, se reúnen en la sala  C.

Baby ( .....)

Kike ( ....)

Jhony (.... )

Pichi ( ....)

Ito ( ....)

volverán a recrear aquellas canciones de los 60 que llevaron por toda la provincia de La Coruña, en verbenas, festivales y salas de fiestas como el  ChaChaClub, de Santiago, dónde tantas parejas se enamoraron con su música...



VII



Eu fiquei abraiado!

O meu fontaneiro pescador, amén de confrade, tamén  era músico!

...e dándome alí, onde máis doía, naqueles anos sesenta, que eu tiña tan mitificados (espiritual e musicalmente!)

....

Rematei o café e, con disimulo, roubei a páxina...que tesouro!



VIII



 Xa supoñedes a miña impaciencia diaria, agardando a súa visita  na procura de material inoxidable.

Aprendín nomes e datas do evento  musical (non quería falarlle cun recorte diante...parecíame moi artificial)

 Eu quería potenciar esa confianza e incipiente amizade (ese “feeling” de cousas comúns)

e matinaba nas cancións daquela época, lembrando os grupos pioneiros

-non sei porqué, pensaba que so estaban en Madrid, ou Barcelona – Brincos, Sirex, Miky y los Tonis, Pekenikes....

e custábame asimilar que en Compostela houbese rapaces que fosen  músicos “modernos” ...

Se aquí (Galicia) todo eran orquestras!



IX



 A música gustábame moito.

Ós catorce anos empecei a traballar de pinche nunha empresa de fontanería (do que, logo, sería o meu sogro).

Había tempo para ir o Conservatorio, xa sabes, nas Casas Reais.

Fixen tres anos.

Todos tiñamos coñecementos.

Sabíamos ler unha partitura!.

Eu penso que aí estivo a chave do éxito...Non o facíamos mal!

(Dígoche éxito, pois realmente estabamos moi solicitados...mesmo tivemos propostas para ir a Alemaña, e tocar- cun contrato garantido- as fins de semana!)

...

Aquí , en Santiago, tocábamos no CHACHA CLUB.

Era unha Sala de Festas que había, onde hoxe é o garaxe da Farmacia Holgueras, en Alfredo Brañas.

Sempre estaba cheo!

Tamén nos chamaban – como nos querían! – da Coruña.

Era o Hotel Club LA HIPICA , onde hoxe está o Hotel Finisterre...

...

Home, claro que foi marabilloso!.

Facíamos o que nos gustaba, e pagábannos!

...

Grazas a Luis - meu cuñado - tiñamos un equipo de música do melloriño: altofalantes, mesa, instrumentos...300.000 pesetas, a pagar sen intereses

- e descontado no primeiro ano! –

....

As cancións eran daquel tempo. Novas.

Cantábamos as versións en castelán que facían os Brincos , Mustang, Sirex, Lone Star, Formula V...

Cando tocábamos en Coroso –Riveira, sempre facíamos bis con “la plage”,  - unha francesa lenta, moi coñecida grazas ós Lone Star  - aqueles de “Mi calle”, “Lyla”-

As italianas tamén eran habituais: eu aprendín italiano con “ io che non vivro senza di te”...

Dos Creedence sempre saían un par delas:  “Proud Mary”, “Wholl stop the rain...

A min , unha das   que máis me gustaba era a de “500 millas"- os  Mustang: en el tren,  que se alejó...."



X



Contábame todo iso, namentras tomábamos algo no Gato Negro, ou no 42.

Eu, abraiado , escoitaba – e inquiría  impaciente - todo canto Jhony falaba con  naturalidade

( nunca con  presunción, nin fachenda ).

Era unha amizade consolidada : tazas , cancións, arte, Compostela, solpores, lembranzas míticas de sitios desaparecidos....



XI



Cando, en abril do 2011, vin a Jhony no nº 15 da lista eleitoral de CR 11 para o Concello de Santiago, non  fiquei abraiado....

Músico, fontaneiro, pescador, confrade...

 militante?

Siiií!

Jhony  é persoa : fillo do seu tempo, home comprometido, coherente, con valores e principios elementais, baseados na propia dignidade

( enténdese, perfectamente, que renunciase a figurar, e gobernar, nos tempos convulsos da crise municipal destre 2014)




Epílogo



Agora -cando imprimo estas notas- Jhony é un avó feliz, que  pelexa comigo –de cando en vez- pra que lle dea as pezas inoxidábeis –mínimas -, ábreme as bolsas ho !,  para aquela  reforma caseira  puntual...

e que , marchando con presas, sempre se despide dicindo:

Temos que quedar, e falar....daquela música!

O Mouro


Benqueridos amigos:

I

                          Faleivos do meu amigo  Iván?.
É o autor do blogue "A Fraga dos Mouros",
Un dos documentos máis valiosos, sempre en permanente actualización, sobre a nosa  historia galega.
E non esaxero!
(Cando volo conte, concordaredes comigo)

II

Como teño a fortuna de gozar da súa amizade, sei algo- e matino no que non alcanzo- do seu método de traballo:

O rapaz- aínda sen chegar os trinta - estende o atlas de Galicia na mesa, sinala un punto remoto -poñamos Nuveira, Castromao, Melón, por dicir os últimos visitados - e colle a cámara, desprázase, párase, observa, camiña, pregunta –aínda en soidade-, tira fotos....e cando volta, arquiva, dilixentemente, as vivencias da viaxe na súa computadora.

Nestes tempos dixitais, onde todo é instantáneo, efémero, banal ... (Malia as vantaxes e valías da “rede”, escrébese e razóase moito menos que antes ; hai unha rutina egocéntrica, que favorece o autismo social: autorretratos si...valorar aos demais, non !)...o traballo  deste Mouro destaca, xustamente, por  practicar as virtudes contrarias

III

1) Ausencia de preguiza:  Iván  nunca se achanta. Se toma a decisión de viaxar o Courel, en outono, viaxará en outono –chova, neve, ou estean cortadas as pistas –

2) Afán de coñecemento: Coma bo mouro, ten unha teima...os “tesouros” megalíticos e castrexos... Ollade o blogue !. Cantas postas en valor, e mesmo descubrimentos !  -lede outra vez a entrada (11.03.14) do Dolmen de Leira de Rapada, achado de Vilatán.

3) Constancia, disciplina, xenerosidade: Virtudes fundamentais  para agasallarnos –regularmente - con capítulos únicos da historia deste curruncho galego...
(Constancia nos obxectivos –coñecer e e divulgar-; disciplina no traballo técnico –organizar imaxes e textos –; xenerosidade para compartir e difundir, enriquecendo o noso espírito...).

IV

Con estas referencias, imaxinade ó noso Mouro no seu apartamento dos Pelamios:

a) Rodeado de papeis,notas, revistas, libros... (Esas citas literarias, iluminando cada entrada:  Cesáreo Sánchez, María Lado, Anxo Angueira, Luz Pozo... non están na computadora!)
b) Pescudando  no PC, co talento dos autodidactas:
Xa vedes: unha presentación orixinal e atractiva.
As máximas facilidades para “navegar”:  podemos seguilo cronoloxicamente, por entradas, e tamén por categorías, ou temas : xentes, castros, petroglifos, ríos e fervenzas...qué fermoso! 
(e, qué doado  para os que xa temos unha idade!)

V

Así que, prezados amigos, despois de ler esa xoia chamada "Xentes de Compostela" (08.08.14) souben que non debía seguir calado:
Hai ( mozos) galeguistas  desprendidos, bos, e xenerosos...
Este é un deles : chámase Iván Fraga.
É o meu (amigo) historiador, contemporáneo, favorito ...


Antón da Sobreira 


No día de San Bernardo,  2014