O Doutor Mariño dooulle ó Concello de Santiago un exemplar de “Erythrina crista-galli”, aló polos anos noventa do pasado século; substituía a outra árbore destrozada polo “Hortensia” en 1984. Parques e Xardíns instalouno na Alameda, xusto detrás da farola esquerda que vemos ó entrar polo paso de peóns da Porta Faxeira.
 |
| Erythrina crista-galli |
O 24 de xullo de 1995, o Presidente de Uruguai – D. Julio María Sanguinetti- plantou un pé de “Erythrina crista-galli” na horta de San Domingos de Bonaval, tal e como nos di a plaquiña alí colocada, conmemorando o agasallo presidencial. Son os dous únicos Ceibos –nome común do Erythrina- que temos nos xardíns públi-cos composteláns. Por unha banda é lóxico, dado que o ceibo precisa un ambiente cálido e acolledor, non soportando as xeadas das nosas invernías; pero, por outro lado, é unha mágoa non ter máis exemplares para goce da xente e regalía de xardíns, pois abofé paga a pena co-ñecelo para desfrutar del en profundidade.
Erythrina vén do grego erytros (vermello) -pola cor das súas flores-. O específico crista-galli, alude ó estandarte da flor; encarnado e erguido, igual que a crista do galo. Esa foi a axeitada denominación científica que Linneo lle deu en 1767 cando fixo a clasificación botánica pola que aínda hoxe nos rexemos. A árbore do coral –outro sinónimo-, é endémico de Sudamérica. Abondoso nas mar-xes do Río da Prata (Arxentina, Uruguai, Paraguai), así coma no sur de Brasil. É pura beleza.
Tódalas primaveras desenvolve pólas en forma de conos longos e curvos, con follas dun verde suave e atractivo que conforman unha copa mesta e densa. A partir de xuño está floreado xa, para todo o verán; escribo estas liñas polo san Paio: o ceibo está cheo de flores... milleiros de flores!. Todas dun vermello espectacular: un profundo carmesí tan rechamante que non hai nada parecido en toda Europa. Tanto é así que dende tempo inmemorial foi utilizada polo pobo guaraní (habitantes deses pagos) para tinguir e colorear lenzos, las, ou madeiras. Igual que en moitas outras árbores, no ceibo tamén se aproveitaban as follas e a cortiza -fervidas en auga- para facer benéficas infusións.
A extraordinaria sensibilidade dos guaranís chegou ata os nosos días: legáronnos a lenda de Anahí, a princesa de fermosa voz e tanxedora excelente da harpa autóctona - 36 cordas, 5 oitavas - quén, ó ser queimada polos conquistadores, rematou por conver-terse en ceibo. A canción, de autor anónimo, chegou ata hoxe:
Anahí, as harpas doentes xa choran
arpexios que son para ti,
recórdanche a inmensa
bravura, india guaraní,
Anahí,
a raíña fea, a da voz tan doce
coma a auga,
Anahí, Anahí,
faille frente á morte
a forza da raza na flor de rubí...
defendendo altiva á indómita tribo
fuches prisioneira, condenada a morte,
estaba o teu corpo envolto
coa lumeirada
e mentras as chamas o estaban queimando
vermella corola foise transformando.
A noite piadosa cubriu a túa dor
e a alba abraiada víu o teu martirio
feito ceibo en flor
A segunda proba da enorme sensibilidade guaraní, é que lograron transmitir, ós novos poboadores dos países que foron xurdindo nese continente, algo que eles posuían: amor, cariño e respecto polas árbores.
O 28 de decembro de 1942, D. Ramón Castillo, Presidente de Arxentina, declarou ó ceibo Flor Nacional Arxentina, atendendo a elección feita por unha variada comisión, na que estaban representados tódolos sectores sociais da poboación. É así, que cada 22 de Novembro -en plena primavera austral- os nosos irmáns arxentinos celebran o día do ceibo, a súa flor emblemática por decisión popular.
 |
| Placa conmemorativa do exemplar de Erythrina plantado polo Presidente de Uruguai (Parque de San Domingos de Bonaval, Santiago de Compostela) |
Eles non son os únicos: practicamente toda Latinoamérica ten unha Flor Nacional: Uruguai honra, tamén, ó Ceibo!; Paraguai ó Mburucuyá (o que nos coñecemos como Pasionaria: Passiflora incarnata), Venezuela, Colombia, Costa Rica e Guatemala, á Flor de Maio (Unha fermosa orquídea con distintas variedades… Cattleya híbrida); e, por suposto, os parentes de Brasil agasallan ó Ipé amarelo (Tababuia speciosa).
En fin, benqueridos amigos, animado polo cívico exemplo que nos dan os guaranís e os seus descendentes, remato cunha pregunta:
¿Será posible, algún día, nomear unha flor nacional de Galicia?...
Ningún comentario:
Publicar un comentario