Gres
Hai dezanove anos non existían os “buscadores”.
Tiñamos os xornais.
Perdéronseme moitos....máis cantos recortes teño feito do que me engaiolaba!
Xa vos contei, nesta mesma bitácora, unha vella teima: fuxir da “folla parroquial”.
Ocorre que -defensas baixas : era domingo!- ela atrápame coa colaboración semanal de don Xosé Neira Vilas (nunha columna chamada “xentes e camiños”).
Faltoume tempo para disimular aquela páxina, gardala, desfrutala e compartila (lembro partillar fotocopias -por correo, of course- a ducias de parentes e amigos)
Como non !
Dezanove anos despois “Aquela Muller”, segue sendo un (outro!) dos grandes fitos literarios –para min- de don Xosé Neira Vilas.
Un texto redondo, emocionante,mesmo conmovedor até as bágoas.
Matinade :
Ese comezo en terceira persoa. Eses tempos verbais.
Esa riqueza léxica (unha marabillosa lingua, a galega).
Esa información precisa, diversa, valiosa.
Esa narración que avanza cara á primeira persoa, que relata
Esa confesión rotunda, con nome e apelidos.
Esa homenaxe a unha nai.... centenaria (1904-2004)
....................
Aquela Muller
Filla única de labregos caseiros, dignos e honrados.
Criouse na pobreza.
Soubo de zocos e remendos e xergón de carochas.
E do cesto de figos ou cereixas camiño da feira.
Tivo algo de escola, con silabario, cartilla, soletreo, e tamén lapotes, xeonllos sobre areas e outros castigos humillantes.
Traballou terra allea gradando, canizando, escadullando, sachando, sementando, segando, abrindo birtas, lavando no río, rozando mulime.
Apandou molladuras, tripou lama, pasou frío.
Con todo era unha moza leda, vital, que ía ás foliadas, repetía romances que deprendera de súa nai e cantaba nos prados e no camiño da fonte.
O seu mundo era moi pequeno. Sempre na mesma aldea, no mesmo val, no mesmo recanto onde viñera ó mundo, lugar no que ocupou sucesivamente tres humildes vivendas, tres casas labregas da mesma veciñanza.
Casou, tivo sete fillos, en tempos de guerra e de posguerra e de pouquidade. O pan de millo con centeo, moitas veces sen compango, era compartido a xeito de cativa eucarística, un por un e man a man.
Aquela muller resignouse ante o seu sino. Pero loitou.
Aturou asma e trafegos; e a situación do seu home, enfermo de por vida; e a marcha dos fillos que emigraron. E os contratempos de cada día. E a soedade.
Soñara algunha vez con deixar estrumeiras e cortellos e corredoiras lamacentas; soñara con ir para a vila, pero non puido ser.
E o soño fóiselle esvaecendo.
Condenáraa o destino a morrer onde vivira e como vivira.
Débolle moito a aquela muller.
Débolle a vida e o exemplo de conduta que me inculcou dende os meus primeiros espernexos no berce de palitroques.
E despois, ó longo do tempo.
E sempre.
Porque aquela muller- que agora cumpriría cen anos- Manuela Vilas Arteaga, era miña nai.
( Xosé Neira Vilas.El Correo Gallego. 2.05 2004 )
