Hai dezaseis anos, Víctor Fernández Freixanes xa era un reputado escritor, con algunhas obras imperecedoiras
(Esa mítica “O triángulo inscrito na circunferencia”... gañadora da segunda edición do premio Blanco Amor 1983, en Mugardos !)
Tal día coma hoxe publicou este texto excelso que recortei, gardei, compartín, e mesmo lin nalgunha sobremesa familiar.
A emoción cómplice estaba asegurada: esa ducia e media de peras variadas, clásicas do país... detalladas na escrita.
Ese vocabulario, fértil e abondoso: mentastros, estalotes, pampullos, fiúncho, couselos...
Como non partillar
Paga a pena !
..................
(Víctor F. Freixanes.31.03.2006)
DEBINA podar antes.
Debinlle tirar tanta leña que tiña, baixarlle aqueles gallos enormes que se albiscaban dende a redonda e aliviala de peso para axudala a pasar o inverno.
Os veciños asegurábanme que era centenaria.
Antes ca eles, disque xa estaba ela. Daba uns peros de inverno gordos, sabedoiros, cos que enchiamos seis ou sete cestas, e unha sombra garimeira no verán, inzada de paxaros.
Debín rebaixala cando mo dixeron os vellos, xa digo.
«Mire que é moito mundo de Deus».
Pero non o fixen.
En parte porque me gustaba vela tan altiva, tan señora. E alá foi. A furia do vento bravo destes días, que entra dende Padrón pola Amaía toda ata bater case que sen que se lle poña ninguén polo medio contra a fachada do Obradoiro, arrincouna dun pulo e abateuna no medio do eido, cun estrondo de cataclismo que aínda estremece recordalo.
Son urbanita, nacín e crieime na vila, desenvolvín a miña vida profesional sempre en cidades grandes.
Hai pouco que vivo na aldea.
Abraiado e fascinado polo mundo da aldea, debo admitilo: cos seus longos e demorados invernos, o canto da choiva a correr polos regos, o arrecendo da leña nos rueiros...
Con ADSL e un aeroporto preto, tamén é verdade. Pero na aldea.
E estas cousas impresiónanme.
A árbore era un mundo, señoreando o lugar, e chimpouma o vento.
O meu avó, de rapaz, sacábanos a pasear nas tardes dos sábados, e íanos dicindo o nome todo das cousas: os mentastros, os estalotes, os pampullos (que axiña inzarán os campos da primavera co seu inmenso mar amarelo), o fiúncho de San Xoán, os couselos...
Segundo o avó lle ía poñendo nome ás cousas era como se fose pintando o universo enteiro.
Sospeito que os rapaciños de agora, criados na cidade con medo a saír á rúa e instalados durante horas diante do televisor, non saben destas cousas. Saben outras. Pero estas non.
O meu veciño do lugar aínda é quen de nomear ata dúas ducias de peras distintas, segundo a época, a sazón e os enxertos: barburiñas, de manteiga, peras de can, perillotes, peros, periños, peras de San Xoán, urracas, canelas, esganadizas (que son as máis fariñentas), peras de compota, peras señoras (pola súa fasquía suntuosa, coma cadrís de raíñas antigas), peras de tres en cunca, peras da man (porque caben nunha man), peras canelas...
Gusto de andar, dende hai anos, cunha libretiña no peto na que vou anotando estes descubrimentos da lingua, que son tamén descubrimentos da memoria, coma labaradas.
Os peros da pereira abatida eran dos que aquí chaman de Nadal.
Na miña casa de Pontevedra poñíanse na Noiteboa a carón do lume, na lareira, ou na cociña bilbaína, a asar dende unha ou dúas horas antes da cea.
Era o noso postre preferido.
Pola mañá, saín ao xardín e contemplei por derradeira vez a gran señora derrubada polo vendaval. Xa viñan de camiño os da motoserra, para facela toros e dispoñer a leña para o próximo inverno.
Contempleina e sentín a marcha dunha vella amiga, antiga, tal que a
memoria da terra, ou do lugar, máis só e desasistido sen a súa presenza.
¿A fin dun tempo? A miña veciña ollou para min, sorriu, consciente acaso dos meus sentimentos, e coa sabedoría antiga dos vellos, espetoume sen pestanexar: «Poña outra no sitio, ho, que a vida continúa...».
Víctor F. Freixanes.
31.03.2006
