As nosas árbores senlleiras, hoxe

I

Regalía

Onte recibín, con ledicia, o Catálogo das Árbores Senlleiras de Galicia.

Cento setenta e seis árbores e cincuenta formacións arbóreas.

Unha alfaia !

A miña benvida aos derradeiros que se incorporan:

176A: Loureiros dos poetas. Casa Rosalía (Padrón)

50F: Acerolos da Estación fitopatolóxica Areeiro (Pontevedra).

Lembrade.

Foi no 2007 cando todo comezou. Recoñecemento, protección e coidado dun valioso patrimonio botánico galego.

Daquela eran 106 árbores. 21 formacións.

II

Pranto

Máis, meus amigos, compre chorar polas que se foron... que son moitas.

A Xunta, xa vos contei, ten un xeito protocolario, frío e aséptico de contabilizar ás baixas.

Así, pescudando en todas as súas publicacións relativas ás Senlleiras, atopo a “descatalogación” de:

 

1.- 4A: Castiñeiro de Indias (Padrón)

2.- 8A: Araucaria excelsa da Casa de Tenreiro (Pontedeume)

3.- 17A: Pacana de Illinois do Pazo de Mariñán(Bergondo)

4.- 21A : Castiñeiro do Mola (A Mezquita)

5.- 24A : Castiñeiro da Regadiña (A Pobra de Trives)

6.- 31A: Camecíparis do castelo de Soutomaior(Soutomaior)

7.- 48A: Faia do Pazo de Castrelos (Vigo)

8.- 55A: Cocoteiro de Chile do Pazo de Meirás (Sada)

9.- 60A: Magnolia grandiflora do Pazo de Santa Cruz(Vedra)

10.- 70A: Piñeiro manso dos Candeiras(Ponteareas)

11.- 74A: Carballo albar de Quindous (Cervantes)

12.- 75A: Rebolo de Quindous (Cervantes):

13.- 77A: Carballo do Pazo de Villardefrancos (Carballo)

14.- 93A: Sobreira de Valboa ( A Estrada)

15.- 103A: Teixo da Casa de Tenreiro (Pontedeume)

16.- 109A: Araucaria excelsa do Pazo de Rubiáns (Vilagarcía)

17.- 122A: Nogueira de Licín (O Saviñao)

18.- 127A: Lamigueiro branco do Balneario (Cuntis)

19.- 139A: Rododendro de Serantellos (Cambados)

20 .- 147A: Olmo híbrido do Pazo de Lourizán (Pontevedra)

................

21.- 25F: Buxeda de san Lourenzo (Santiago)

22.- 31F: Tileiras de Oseira (Cea)

III

Futuro

A maior traxedia botánica do noso tempo é deixar morrer ás árbores centenarias.

Con todos os medios que hai, hoxe en día, paréceme inaudito- e deprimente- que -en dezaoito anos - se nos fose o dez por cento do Catálogo.

Non sabemos canto perdemos!

Ten que haber unha educación e conciencia botánica desde a infancia... que implique a todos.

As administracións son o espello da sociedade.

É por santa Mónica, 2025

“As árvores jovens desejam crescer rápido, e para elas nao é problema

algum fazer um estirao de meio metro por estaçao. No entanto, as maes

nao gostam muito da idea: cobren as mudas com suas copas imensas e,

ajudadas por outras adultas, formam un teto denso sobre a

floresta,deixando passar apenas 3% da luz do sol,que incidirá no solo ou

nas folhas das súas filhas”.

A vida secreta das árvores.Peter Wohlleben .Ed.Sextante.Brasil.2017

Dafne (drie jaar)

 A saia da Carolina

ten un lagarto pintado,

cando a Carolina baila,

o lagarto dálle ao rabo

I

A roupa

“ Os traxes que chegaron ata nós, son pezas que formaron parte da indumentaria galega para as ocasións: prendas que vestían para actos públicos, como unha festa, ir á misa, ou ir á feira”

II

O liño

“Constitúe unha das principais materias primas para o tecido. Procedía do cultivo practicado en gran parte de Galicia.O liño elaborábase ata obter un fino fío, co que se realizaba o lenzo”

III

A lá

“A lá proviña,normalmente, dos pequenos rabaños de ovellas que se estendían polo país, ou da que se traía de Castela, a través dos comerciantes maragatos ou das cuadrillas de galegos que ían a sega en Castela”

IV

A seda

“ Ademais destes era habitual a seda, que procedía do Levante e de Andalucía,aínda que é posible que existira unha pequena producción en Galicia” 

V

Pano

“Vai sobre o cabelo.Dóbrase formando un triángulo, co vértice nas costas e os extremos atados baixo a queixada, por detrás ou enriba da cabeza”

VI

Camisa 

“É a prenda interior mais longa.Chega ata os xeonllos. Combina materiais de diversa calidade,deixando á vista o mellor” 

VII

Xustillo

“Lévase por riba da camisa. Axústase cun cordón cruzado, que vai normalmente pola parte dianteira”

VIII

Dengue

“Ten forma de pequena capa.Crúzase por diante e únese na parte de atrás con cintas ou peches metálicos” 

IX

Basquiña

“Con apariencia de saia.Está aberta na parte posterior, onde monta un estremo sobre o outro. A basquiña baixeira ten decoración en todo o perímetro e anula a saia” 

X

Mantelo

“Vai por riba da saia ou da basquiña. Ata detrás,con cintas ou peches”

 

Fonte caudalosa: Museo do Pobo Galego. O traxe. Unidade didáctica. 2002

A viaxe definitiva

… Y yo me iré. Y se quedarán los pájaros cantando;

y se quedará mi huerto, con su verde árbol,

y con su pozo blanco.

Todas las tardes, el cielo será azul y plácido;

y tocarán, como esta tarde están tocando,

las campanas del campanario.

Se morirán aquellos que me amaron;

y el pueblo se hará nuevo cada año;

y en el rincón aquel de mi huerto florido y encalado,

mi espíritu errará nostáljico…

Y yo me iré; y estaré solo, sin hogar, sin árbol verde, sin pozo blanco,

sin cielo azul y plácido…

Y se quedarán los pájaros cantando.

(Tomado de «Corazón en el viento», en Poemas agrestes, 1910-1911)        

...........................................

Hoxe deume por Juan Ramón Jiménez (1881-1958)

Esta alfaia foi escrita cando aínda non cumprira os trinta anos...

e que ben se conserva, cento catorce anos despois.

Abril 2025

Antonio Manso, o carpinteiro dos pobres

   

( 29.08.1889 / 14.01.1937 )

-“Antonio Manso Fernández naceu o 29 de agosto de 1889 en Cabría Nova ( parroquia de Ombre- concello de Pontedeume ).

Procedía dunha familia de labregos. Fillo de Nicolasa Fernández Allegue e de Juan Manuel Manso Vila, a súa era unha das casas máis ricas de Ombre.

Nela vivían, ademais de Antonio, a súa nai, a súa cuñada Maria Juana Allegue Fernández, e dous sobriños: Jose Manuel Manso Allegue e Remedios Pena Varela.

Nunha comarca onde as posibilidades de vida prácticamente limitábanse ó traballo na terra, á pesca e a emigración á América, Antonio aprendeu o oficio de carpinteiro e co tempo veu prospera-lo negocio, chegando a ter ó seu cargo varios empregados.

De carácter xeneroso, a xente coñecíao polo alcume “ o carpinteiro dos pobres”.

Ademais de pagar bos xornais, na súa casa ,cando se enfornaba, sempre había un bolo de pan para alguén necesitado.

Dispuña de certa instrución, que lle serviu para axudar nos estudos aos rapaces do lugar”

.....................

“Despois da toma da Vila (Pontedeume) polas tropas sublevadas, o 23 de xullo de 1936... Antonio Manso xa non dubidou.

Na compaña do seu primo Farruco (Francisco Fernández Varela) fuxíu para o monte, como fixeron outros moitos nesas datas.

Durante todo o tempo que Antonio e o seu primo Farruco andiveron agochados, a familia encargouse de mantelos.

Naqueles meses de angustia e medo, os dous percorreron os montes de O Pouso, As Chancelas, Santa Mariña, a Fraga do Conde...

A manutención corría a cargo da sobriña de Antonio Remedios Pena Varela e de Carmen Fernández Curbeira, a filla de Farruco”

.................

Todo o texto anterior forma parte do excepcional, rigoroso e conmovedor traballo feito por Juan Sobrino Ceballos e Manuel Domínguez Ferro :

“Antonio Manso: crónica dunha morte ignorada”

publicado en Cátedra : Revista eumesa de estudios 

Sobrino Ceballos, Juan; Domínguez Ferro, Manuel (2006). “Antonio Manso: crónica dunha morte ignorada”. Cátedra. Revista eumesa de estudios (Monográfico 2006: II República): 73–92.

...................

Así que, nesta data tan simbólica, Memoria e República!

Compostela 14 abril 2025

Memoria de don Isaac Díaz Pardo

“O tempo é o mais caro. Hai que saber xestionalo”.

Díaz Pardo. 2000

I

Mitómano irredento

Pura ledicia hoxe, cando nos chegan as boas novas do día das Artes Galegas 2025, dedicado adon Isaac Díaz Pardo...

II

Veciños

Vai a fachenda de lembrar unha homenaxe veciñal –agora, xa, mítica-?

(foto e texto compartidos o xoves 1 de abril de 2010 )

...................................................................

Don Isaac aceptou a homenaxe veciñal.

Veu coa súa dona Carmen  -Mimina - Arias, (lembrade : casaron en 1945).

        

Aguantaron estoicamente o barullo de oitenta persoas:  negáronse a comer cousas especiais  e acompañaron aos veciños co polbo e o churrasco do menú.

Ilusionáronse co detalle veciñal - unha vieira de prata, coa inscripción : “as asociacións de veciños de Santiago, a Isaac Díaz Pardo. Marzo -2010”

Pasaba das doce da noite - era xa o 19 de marzo - cando marcharon cara ao Castro - Sada, onde agora viven.

Longa vida a don Isaac !!

Abismo

I

Prólogo

Hoxe, trece anos despois, recupero a publicación sobre a fascinación que sentín coa proeza de James Cameron: baixar só, ao foxo máis profundo do Planeta : 11.000 metros.

II

Abisal

Que vos parece ?

Eu aínda estou abraiado pola xesta de James Cameron.

Fascíname esa determinación ( sete anos preparando a exploración submarina! ) tan esixente para realizar un soño: baixar a Once (11) quilómetros de profundidade.

O sitio máis fondo do planeta Terra.

O abismo Challenger.

Un foxo, nas illas Marianas, de 11.024 metros.

Deus ! Non sentides un arrepío ?

Un lee, engaiolado, datos e datos que realzan a grandeza da epopea

( século XXI ! )

.....

Oito (8) Tm/cm2, de presión (tan brutal, que o minisubmarino de Cameron encolleu sete (7) centímetros. )

Setenta minutos - Unha hora e dez minutos - tardou en volver á superficie...

Unha eternidade !!

.....

Ten todas as virtudes dos bos produtos americanos, onde non se escatiman cartos :

-Capacidade de traballo ( botan 84 meses, deseñando barcos e submarinos, para evitar erros )

-Guión ( orixinal. Sempre pasa algo: crean interese , atención, dependencia...)

-Calidade ( realización fascinante. Imaxes variadas desde ángulos incríbles....)   

.....

Sinceramente, recoméndovos pescudar sobre a expedición de James Cameron ao fondo do Pacífico....

paga a pena !

III

Illas Marianas

Illas Marianas: por certo, un nome español que quedou para sempre, desde 1667, na honra de Mariana de Austria, raíña rexente en España logo da morte do rei Felipe IV en 1665.

IV

James Cameron

E sí, James Cameron ( Ontario/Canadá, 1954) é, tamén, o mítico cineasta director dos clásicos: Terminator, Titanic, Avatar...
Como din na wikipedia, “artista e científico”: admirable talento renacentista!

Desde Compostela, trece anos despois, apertas abismales.

2025

Nai

  

Moitos anos despois, miña curmá Puri achegounos un recorte marelo duns ecos de sociedade.

Lendo hoxe en día é unha reliquia, chea de artificio e mesmo con erros elementais nos apelidos.

E sen embargo, hai unha fascinante historia de amor.

Dous mozos : él ía desde Ombre a Figueirido.

Os camiños e congostras eran impracticables. Por iso Ramón, cando subía polo Cal, levaba a bicicleta ao lombo: a primeira que houbo na Rega, a segunda de Ombre, a terceira da Parroquia.

Tempos aqueles!

Coñecéranse por santa Margarida, naquel baile en Campolongo –Vilar.

Para “tunar”, tiña que haber o permiso familiar.

Nun día da semana,acordado, o mozo Ramón achegábase a casa da rapaza María Felicita.

Sempre despois do serán.

A porta da casa, en Figueirido, tiña dúas follas de madeira ( como en todas as casas da aldea : petabas e movías a caravilla. A folla superior xiraba e abríase. A folla inferior seguía pechada co pestillo )

Os mozos falaban e comentaban cadansúa xornada.

E citábanse para o vindeiro domingo.

Pasear pola Vila.

Nunca solos.

...........

E non, non percorreron a península.

María Felicita conta, tantos anos despois, que estiveron na Coruña, vendo a Torre de Hércules, e que na pensión –todo incluido - pola noite, mentres ceaban, soaba na Radio, Gloria Lasso : "Vaia canción !

parecía feita para nós"

Oito de febreiro de 2025 : noventa e seis.