IMÁN

 

Dedicado a Simón: lector curioso, culto e sensible,

que sempre me ensina novos carreiros,

 cheos de fascinación e beleza.

Prólogo

“Tenía estas notas desde hace tres años,recogidas durante mi

 servicio militar en Marruecos, a raiz del desastre de 1921.

(...)

El libro trata de contar la tragedia de Marruecos como pudo verla

 un soldado cualquiera de los que conmigo compartieron la campaña.

A ellos dedico estas notas, escritas entonces con la voz del paisaje

 africano en los oídos.”

(R.J.S. Nota á primeira edición.Editorial Cenit. 1930 )

I

Autor

Ramón José Sender Garcés

(03.02.1901.Huesca/16.01.1982.San Diego.California)

Imaxinade aquel ano 1921, no Protectorado: Milleiros de mozos inocentes, facendo a “mili” nunha guerra de independencia. Eran as colonias africanas –españolas, of course!-.

Un rapaz -tenente Antonio na ficción- observando, tomando notas, sobrevivindo.
Anos despois, publica unha novela.

II

Viance

Viance é un mozo aragonés, de Urbiés (Huesca). Natural, espontáneo. Humilde. Cando chega ao exército -recruta forzoso- tócalle sufrir as clásicas (e para él descoñecidas )inxustizas. Ao comezo, reacciona con estoicismo.

Logo, as humillacións, a disciplina sen sentido, os sufrimentos da guerra, estragan completamente ao mozo inocente : a indiferenza e o desapego total , serán o seu mellor escudo.

III

Imán

Un dos grandes achados: levar esa deriva polas desgrazas, ao alcume.

En Urbiés, Viance era aprendiz de ferreiro. Cando caian as tenaces, el estaba debaixo. Cando saltaba unha faísca, dáballe a el nos fociños.

Cando había que termar da viga ( entre todos ), el era o último en chegar.

O mestre ferreiro berráballe (páx.51) : “pero, chico, estás “imantao”?

IV

Poética

Imán é unha novela redonda. Hai unha mestura perfecta dos elementos técnicos.

Nunha extraordinaria narrativa hai varios puntos de vista, en función da acción, dos personaxes, das ideas.

Esa ambigüidade obríganos a ler, con moitísima atención, mesmo a marcar ou anotar...máis ao rematar entendemos, comprendemos e ficamos abraiados.

O ton: grave, sereno... emoción fría e contida.

O ritmo : equilibrado e pausado ( mesmo percibes esa tensión interna que percorre a narración: un crescendo ...inevitable )

A sensación: ese contraste do mundo físico ( miseria, desolación...) co mundo espiritual (esa perplexidade diante do absurdo vital )

O sensorial ( color, tacto, sons) forma parte do relato, mesmo como os tons da narrativa; colores fríos, matices do gris...

A violencia da guerra vai matizada con pinceladas de luz e cor, que por contraste acentúan o cruento: angustia, desesperanza, indiferenza da natureza....traxedia sen sentido.

.......................

A min fascíname ese talento, impresionante, nun xornalista de 21 anos, que tomou notas mentres sobrevivía en Annual, e que artellou unha novela excepcional, única e asombrosa

( se procuramos as novelas publicada en 1930....non temos nada semellante !)

V

Abrente

E o grandioso, o encantamento, é matinar que Imán foi a primeira obra de arte de don Ramón.

Cinéfilo irredento, procuro a súa Crónica del alba

Que ben envellece Anthony Quinn !

En Compostela, na treboada do catro de xuño de 2023.

Paga a pena!

Imán. Ramón J.Sender. Ed.Cenit.1930. Reedición

Ed.Planeta.Barcelona.2021